Waar woont de Belgische koning Filip met zijn gezin?
Het Kasteel van Laken was in handen van de Habsburgers, na Bonaparte kwam het in handen van de Oranjes en intussen is het al bijna 190 jaar geleden dat de Belgische koninklijke familie het in gebruik nam als woonpaleis.
Tussen 1715 en 1795 werden de Zuidelijke Nederlanden bestuurd door het Huis Habsburg, waardoor het ook wel de Oostenrijkse of Keizerlijke Nederlanden werd genoemd. Als keizersdochter werd aartshertogin Maria-Christina van Oostenrijk (1766—1798) met haar man prins Albert van Saksen, Hertog van Teschen (1738-1822) als landvoogdes en landvoogd aangesteld. Daarvoor moest natuurlijk een hoofdkwartier komen, even buiten Brussel vond men in Laken een mooi gebied, waarvoor de Franse architect Charles de Wailly de ontwerpen mocht maken. Tussen 1781 en 1785 werd er gewerkt aan het verblijf, waar de hertog begon met een omvangrijke kunstcollectie. Het werd ‘Kasteel van Schoonenberg’ genoemd. De gevel werd een eyecatcher: een galerij met vier zuilen met daarboven een prachtig gebeeldhouwd fronton, een grote koepel en twee grote sfinxen op de trap ervoor zorgden ervoor dat het verblijf opviel. Door de Franse revolutie moesten de aartshertogin en de hertog het kasteel verlaten. De kunstverzameling ging mee, die vandaag de dag de basis vormt van het beroemde Weense museum Albertina. Beelden uit het fronton en de sfinxen verdwenen, het kasteel werd verkocht, net als het landgoed, dat versnipperd raakte. Het kasteel werd als militair hoofdkwartier en gevangenis in gebruik genomen, maar het meest waardevol vond Jean-Baptiste Terrade om het af te breken om als bouwmateriaal te laten dienen. De dakleien, leidingen, de parketvloeren en parketten en de Chinese toren waren al gedemonteerd, toen Napoleon Bonaparte (1769-1821) het in 1804 liet overkopen om er een officiële residentie van te maken voor het departement. De Brusselse stadsarchitect François-Joseph Henry kreeg daarom een grote opdracht om het kasteel te herstellen. Vanuit Frankrijk kwamen meubelen in empirestijl, prachtige wandtapijten en aan het interieur werd ook een bibliotheek toegevoegd. Napoleon – die er enkele keren verbleef – ruilde met zijn (ex-)vrouw Joséphine de Beauharnais (1763-1814) het kasteel voor het Elysée in Parijs, maar zij verbleef er nooit.
Verbouwing
Na de val van het Keizerrijk en de start van het Koninkrijk der Nederlanden werd het kasteel een koninklijke residentie. Koning Willem I (1772-1843) gebruikte het als zomerverblijf en vroeg dezelfde architect als ruim tien jaar eerder om een en ander aan te passen. De oostelijke vleugel – links – was voor de Koning bestemd, de westelijke vleugel voor koningin Wilhelmina (1774-1837). Aan de oostkant liet Willem in 1817 een grote wintertuin bouwen, indertijd de grootste van Europa. Die werd nog eens verlengd met een zuilengalerij, die uitkwam in een nieuw theater met foyer. Ook werd de kapel aangepast, die tot nog toe dienst had gedaan voor katholieke bewoners, terwijl het Oranjehuis hervormd is. De hele verbouwing was in 1820 gereed. De orangerie kon ook dienstdoen als feestlocatie. Zo werd nadat prins Frederik (1797-1881) in Berlijn was getrouwd, nog een groot feest gegeven in de orangerie. Willem I had van zijn vermogen naastgelegen landgoederen opgekocht, zoon Frederik en diens vrouw Louise (1808-1870) kregen van Willem I een eigen deel: het buitengoed Pontbeek. Uit de tijd van Willem I dateert ook nog de Marstempel in de tuin. Na de breuk in het Nederlandse koninkrijk werd het kasteel aan de nieuwe Belgische koning ter beschikking gesteld door de Staat. Net als Willem I kocht Leopold II (1835-1909) veel omliggende landgoederen op om het domein van Laken uit te breiden. Hij breidde ook de orangerie uit tot de gigantische koninklijke serres, die tot op de dag van vandaag publiekstrekker zijn en ook worden gebruikt voor bijzondere feesten en banketten. Voor Leopold was het vooral een sprookjesachtig onderdak voor de plantencollectie uit zijn kolonie Congo. In 1890 brak een grote brand uit in het kasteel, waardoor onder meer de koepel instortte en Napoleons bibliotheek verloren ging. Reden voor Leopold om alles uit de kast te halen voor een grootse verbouwing. Als moderne vorst bedacht hij het om zelfs een treinstation aan het terrein toe te voegen. Hij heeft de voltooiing nooit kunnen zien. Na zijn dood stopte Albert I de werkzaamheden, het station werd nooit afgebouwd. Restanten ervan zijn er nog wel. Heel veel veranderde er sindsdien niet aan het kasteel van Laken, het bleef een koninklijke residentie, waaraan geen grote verbouwingen meer werden gedaan. Koning Albert en koningin Paola woonden er niet, zij wonen in het eveneens op het landgoed gelegen Kasteel Belvédère. Sinds de huwelijksvoltrekking van Filip en Mathilde is dit hun residentie, toen koningin-weduwe Fabiola (1928-2014) plaats maakte en naar Kasteel Stuyvenberg verhuisde, ook op het landgoed. Aan de oorspronkelijke naam van het verblijf, het Kasteel van Schoonenberg, herinnert de naam van Villa Schonenberg, een riante woning die prinses Astrid in 1998 liet bouwen. Laken is dus véél meer dan een kasteel…
Reageer